Maharashtra Scholarship for Students: विद्यार्थ्यांसाठी पोस्ट मॅट्रिक योजना, पात्रता आणि अर्ज कसा करावा? संपूर्ण मार्गदर्शन

Maharashtra Scholarship for Students: शिष्यवृत्ती ही एक अशी गोष्ट आहे जी अनेक विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणाच्या स्वप्नांना साकार करण्यात मदत करते. तुम्ही OBC श्रेणीतील असाल आणि उच्च शिक्षण घेण्याचा विचार करत असाल तर, महाराष्ट्र सरकारच्या योजना तुमच्यासाठी खूप उपयुक्त ठरू शकतात. मी एक योजनांवर विशेषज्ञ असलेला लेखक म्हणून सांगतो, या योजना केवळ आर्थिक मदत देत नाहीत तर विद्यार्थ्यांना आत्मविश्वासही देतात. आज आपण या योजनांच्या तपशीलात जाऊया, जेणेकरून तुम्हाला काहीही चुकणार नाही.

महाराष्ट्रात OBC विद्यार्थ्यांसाठी मुख्यत्वे दोन मोठ्या योजना आहेत – पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती आणि शिक्षण शुल्क व परीक्षा शुल्क योजना. या दोन्ही योजना VJNT, OBC आणि SBC कल्याण विभागाकडून चालवल्या जातात आणि MahaDBT पोर्टलवरून अर्ज करता येतो. मी स्वतः अनेक विद्यार्थ्यांच्या अनुभवांवरून सांगतो, या योजना योग्य वेळी अर्ज केल्यास शिक्षणातील अडथळे दूर करतात. चला, या योजनांची माहिती पाहूया.

१. पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना (OBC विद्यार्थ्यांसाठी)

ही योजना ओबीसी विद्यार्थ्यांना दहावीनंतरच्या शिक्षणासाठी आर्थिक आधार देते. मुख्य उद्देश म्हणजे उच्च शिक्षणाला प्रोत्साहन देणे आणि विद्यार्थ्यांना मुख्य प्रवाहात आणणे. मी पाहिलं आहे की, अनेक विद्यार्थी या योजनेच्या मदतीने इंजिनीअरिंग किंवा मेडिकल सारख्या अभ्यासक्रम पूर्ण करतात.

पात्रता निकष:

• आई-वडिलांचे वार्षिक उत्पन्न १.५० लाख रुपयांपेक्षा कमी असावे.
• विद्यार्थी ओबीसी श्रेणीचा असावा आणि महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा.
• दहावीनंतरच्या सरकारी मान्यताप्राप्त अभ्यासक्रमात प्रवेश घेतलेला असावा.
• व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी CAP राउंडद्वारे प्रवेश आवश्यक.
• वर्षात ७५% उपस्थिती अनिवार्य.
• एकाच कुटुंबातील फक्त दोन मुले (कोणत्याही संख्येतील मुली, पण जास्तीत जास्त दोन मुले) पात्र.
• इतर कोणतीही शिष्यवृत्ती घेतली नसावी.

लाभ:
या योजनेचे लाभ अभ्यासक्रमाच्या गटानुसार बदलतात. उदाहरणार्थ:

• गट A (उदा. मेडिकल, इंजिनीअरिंग): हॉस्टेलरसाठी ४२५ रुपये/महिना, डे स्कॉलरसाठी १९० रुपये/महिना.
• गट B आणि C: हॉस्टेलर २९० रुपये/महिना, डे स्कॉलर १९० रुपये/महिना.
• गट D: हॉस्टेलर २३० रुपये/महिना, डे स्कॉलर १२० रुपये/महिना.
• गट E: हॉस्टेलर १५० रुपये/महिना, डे स्कॉलर ९० रुपये/महिना.
  याशिवाय, शुल्क आणि परीक्षा शुल्क १००% सरकारी संस्थांमध्ये आणि ५०% खासगी संस्थांमध्ये मिळते. मुलींना १००% लाभ मिळतो, ज्यामुळे त्यांचे शिक्षण आणखी सोपे होते.

आवश्यक कागदपत्रे:

• जात प्रमाणपत्र आणि उत्पन्न प्रमाणपत्र.
• शेवटच्या परीक्षेची मार्कशीट.
• गॅप प्रमाणपत्र (जर लागू असेल तर).
• रेशन कार्ड आणि पालकांची घोषणा (कुटुंबातील लाभार्थी मुलांची संख्या दर्शवण्यासाठी).

नूतनीकरण:
मागील वर्ष उत्तीर्ण असावे. अपयश आले तरी एकदा लाभ मिळतो, पण पुढे जाण्यासाठी पास होणे गरजेचे.

२. शिक्षण शुल्क आणि परीक्षा शुल्क योजना (OBC विद्यार्थ्यांसाठी)

ही योजना मुख्यत्वे शुल्क भरपाईवर केंद्रित आहे. मी अनेक केसेस पाहिल्या आहेत जिथे विद्यार्थ्यांना शुल्कामुळे शिक्षण सोडावे लागले असते, पण या योजनेने ते शक्य झाले.

पात्रता निकष:

• दहावीनंतरच्या सरकारी मान्यताप्राप्त अभ्यासक्रमात असावा.
• ओबीसी श्रेणी आणि महाराष्ट्र रहिवासी.
• व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी CAP प्रवेश.
• एका कुटुंबातील फक्त दोन मुले पात्र.
• अपयश आले तरी त्या वर्षासाठी लाभ, पण पुढे पास होणे आवश्यक.

लाभ:

• सरकारी संस्थांमध्ये १००% शुल्क आणि परीक्षा शुल्क.
• खासगी संस्थांमध्ये ५०% शुल्क भरपाई.
• मुलींना पूर्ण लाभ.
• B.Ed आणि D.Ed सारख्या अभ्यासक्रमांसाठी सरकारी दरानुसार १००%.

आवश्यक कागदपत्रे:

• जात आणि उत्पन्न प्रमाणपत्र.
• मार्कशीट आणि CAP पत्र (व्यावसायिकसाठी).
• रेशन कार्ड आणि पालकांची घोषणा.

या दोन मुख्य योजनांशिवाय, OBC विद्यार्थ्यांसाठी परदेशी शिक्षण शिष्यवृत्तीही उपलब्ध आहे, जी VJNT आणि SBC सोबत ओबीसीसाठी आहे. यात उच्च रँकिंगच्या परदेशी विद्यापीठांमध्ये शिक्षणासाठी मदत मिळते. पात्रता: ओबीसी श्रेणी, महाराष्ट्र रहिवासी, आणि उत्पन्न मर्यादा. लाभ: पूर्ण शुल्क आणि राहण्याची व्यवस्था. अर्ज MahaDBT वरून.

Scholarship for girls in maharashtra: EBC, OBC, SC/ST योजनांसह पात्रता आणि अर्ज प्रक्रिया

अर्ज कसा करावा?

सर्व योजना MahaDBT पोर्टल (mahadbt.maharashtra.gov.in) वरून ऑनलाइन अर्ज करावेत. २०२५-२६ साठी अर्ज ३० जून २०२५ पासून सुरू झाले आहेत आणि ऑक्टोबरपर्यंत चालू असतील. स्टेप्स:
१. पोर्टलवर नोंदणी करा.
२. योजना निवडा आणि फॉर्म भरा.
३. कागदपत्रे अपलोड करा.
४. सबमिट करा आणि ट्रॅक करा.

मी सांगतो, या योजना खूप फायदेशीर आहेत पण वेळेवर अर्ज करणे महत्त्वाचे. मी स्वतः अशा योजनांवर वर्षानुवर्षे लिहितो आणि विद्यार्थ्यांना सल्ला देतो – कागदपत्रे तयार ठेवा आणि चुकवू नका. जर तुम्हाला आणखी मदत हवी असेल, MahaDBT हेल्पलाइनशी संपर्क साधा. शिक्षण हीच खरी संपत्ती आहे, त्यासाठी प्रयत्न करा!